Korxona likvidligi va uning turlari nima?

2024 Muallif: Howard Calhoun | [email protected]. Oxirgi o'zgartirilgan: 2024-01-17 19:12

Likvidlik tushunchasi zamonaviy atamalar orasida shu qadar mashhurki, zamonaviy korxonalarning moliyaviy tahlili busiz amalga oshirilmaydi. Ushbu ko'rsatkichning ta'rifi kompaniyaning joriy aktivlari va majburiyatlarini taqqoslashga asoslanadi. Likvidlik kompaniyaning qiyinchiliklar yuzaga kelgan taqdirda qarzlarini to'lash qobiliyatining o'lchovidir.

Konseptsiya

Ilmiy adabiyotlarda likvidlik deganda aktivlarni pulga tez aylantirish qobiliyati va qobiliyati tushuniladi. Oddiy qilib aytganda, naqd pul olish uchun egalikdagi mulkni qanchalik tez sotishingiz mumkin.

Shu bilan birga, bozor qiymatiga ega bo’lgan, ya’ni korxona balansida bo’lgan barcha narsalarni aktivlar tushunchasiga kiritish mumkin. Bunday ob'ektlar qatoriga: depozitlar, aktsiyalar, obligatsiyalar, ko'chmas mulk, tovarlar va boshqalar kiradi.

Kompaniya likvidligi - bu aktivni joriy bozor narxida sotish mumkin bo'lgan vaqt davri. Bu interval qisqargan sari likvidlik oshadi.

Umumiy qabul qilingan tasnif

Siz qanchalik tez sotishingiz mumkinligi omiliga ko'raob'ektni (tushunish) va uni naqd pulga aylantirish, bu ko'rsatkichlarni bo'lish mumkin:

• yuqori suyuqlik;
• oʻrtacha likvidlik bilan;
• likvidligi past.

Yuqori likvidli aktivlarga aksiyalar, bank depozitlari, depozitlar va obligatsiyalar kiradi. Masalan, Sberbank, Gazprom aktsiyalari bir zumda yaxshi bozor narxida sotilishi mumkin. Bank depozitlari va depozitlari bilan ham xuddi shunday.

Likvidligi past aktivlarga koʻchmas mulk kiradi. Buning sababi shundaki, ularni amalga oshirish ancha uzoq davom etadi: bir necha haftadan oygacha va hatto yillar. Siz uni tezda sotishingiz mumkin, lekin bozor narxiga mos kelmaydigan sezilarli darajada past narxda. Bunday aktivlar orasida tayyor mahsulotlar va ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar ham ajralib turadi. Bu turkumga savdo ob'ekti sifatidagi biznes ham kiradi.

Likvidlik bir xil turkumda ham farq qilishi mumkin. Keling, aktsiyalarni misol qilib olaylik. Ular bir-biridan farq qiladi. Moviy chiplar kabi aktsiyalar bozorda haqiqiy doimiy talabga ega. Sotib olish va sotish narxidagi farq foizning yuzdan bir qismini tashkil qiladi. Bu holat yuqori likvidlik bilan tavsiflanadi. "Ikkinchi darajali" aktsiyalarga talab kamroq, narxlardagi farq esa ancha yuqori. Bu shuni anglatadiki, ularni arzonroq narxda yoki ma'lum bir kutish muddati bilan sotish mumkin. Aks holda, bozor qiymati olinmaydi.

Axlatsiz aktsiyalarning likvidligi ham past. Ularni sotish uchun siz 20-30% sezilarli chegirma qilishingiz yoki bir necha hafta (oy) kutishingiz kerak.

Likvidlik ob'ekti sifatida ko'chmas mulk

Koʻchmas mulk har doim past likvidli toifa boʻlib kelgan. Ammo uning ichida ham guruhlarga bo'linishi mumkin. Masalan, yuqori narxlarda sotiladigan va qurib bitkazilishi uchun ko‘p vaqt talab qiladigan yuqori darajadagi, qimmatbaho uylar past likvidli xususiyatga ega.

Adekvat bahosi pastroq boʻlgan iqtisodiy uy-joy misoli yuqori likvidli mulkning teskari misolidir. Buning sababi, bunday uy-joylarni qisqa vaqt ichida osongina va tez sotish mumkin.

Likvidlik qiymati

Likvidlik tushunchasi asosiy maqsadi investitsiya qilingan mablag'lardan foyda olish bo'lgan investorlar uchun juda muhimdir. Bozordagi salbiy omillar sharoitida ular o'rtacha narxda "qo'shimcha" aktivlardan xalos bo'lish imkoniyatlariga ega bo'lishlari kerak. Investor esa olingan pulni boshqa foydali aktivga o‘tkazishi mumkin.

Shu sababli investor investitsiya qilganda investitsiya ob'yektlarining likvidligini baholashga harakat qiladi.

Misol sifatida ko'chmas mulk bozorini olaylik. Ushbu segmentdagi turg'unlik bilan arzon ob'ektlardan xalos bo'lish osonroq va tezroq. Bu yuqori suyuqlikli korpus.

Likvidlik tipologiyasi

Likvidlikni ham quyidagicha guruhlash mumkin:

• korxonaning joriy likvidligi (qisqa muddatli): korxona joriy qarzlarini yuqori likvidli aktivlar, ya'ni pul mablag'lari va debitorlik qarzlari yordamida qoplay oladimi yoki yo'qligini bildiradi;
• tezkor: kompaniyaning oʻz majburiyatlari va qarzlarini yopish qobiliyatini bildiradi.yuqori likvidli aktivlar, tovarlar va materiallar hisobi;
• lahzali (mutlaq): firma mavjud naqd pul bilan kunlik qarzni qoplay oladimi yoki yoʻqligini koʻrsatadi.

Likvidlik toifalari

Qoʻllash sohasiga qarab likvidlikning quyidagi toifalari ham ajratiladi:

• tovarlarning (mahsulotlarning) likvidligi ma'lum bir mahsulot siqilgan vaqt davomida bozor narxida sotila oladimi yoki yo'qligini bildiradi;
• kompaniya balansining likvidligi kompaniya aktivlari uning majburiyatlari va qarzlarini qanchalik tez to'lashini anglatadi;
• bank likvidligi kredit tashkilotining o'z qarzlarini to'lash qobiliyatini anglatadi;
• kompaniya mablag'larining likvidligi - bu kreditorlar oldidagi qarzlaringizni yopish qobiliyati;
• bozordagi likvidlik narxlar oʻzgarganda bozor yoʻqotishlarini kamaytirishni anglatadi;
• valyuta likvidligi muayyan davlatning xalqaro bozordagi qarzlarini yopish qobiliyatini bildiradi;
• korxona va uning qimmatli qog’ozlarining moliyaviy likvidligi ularning bozor narxida sotilishi qobiliyatini bildiradi.

Korxonadagi likvidlik

Kompaniyaning bozordagi faoliyatidan maqsad samaradorlik va toʻlov qobiliyatidir. Oxirgi ko'rsatkich firma likvidligining natijasidir.

Kompaniya balansining likvidligi kompaniyaning qarzlarini amaldagi aktivlar bilan to'lash muddati bo'yicha qoplash imkoniyatini tavsiflaydi. Kompaniyaning barqarorligini aniqlash uchun siz kompaniyaning joriy aktivlari summasi uning aktivlaridan qanchalik katta ekanligini tushunishingiz kerak.qisqa muddatli majburiyatlar. Ko'rsatkichlar orasidagi farq qanchalik katta bo'lsa, kompaniya shunchalik barqaror bo'ladi.

Kompaniya balansidagi korxona likvidligini baholash uchun biz jadvalda keltirilgan quyidagi guruhlarni tanlaymiz

Aktivlar	Aktivlar	Majburiyatlar	Majburiyatlar
A1 - eng suyuq	Naqd pul + moliyaviy investitsiyalar	P1 - eng shoshilinch qarzlar va majburiyatlar	Joriy qarz beruvchi
A2 - tezda tushunildi	Tovarlar + qisqa muddatli debitorlik qarzlari	P2 - qisqa muddatli qarzlar	Qisqa muddatli kreditlar va qarzlar, boshqa
A3 – asta-sekin amalga oshirildi	QQS + uzoq muddatli debitorlik qarzlari	L3 – uzoq muddatli qarzlar	Uzoq muddatli kreditlar va kreditlar
A4 – amalga oshirish qiyin	Doimiy aktivlar	P4 – doimiy	Sof qiymati

Har bir guruh uchun siz qiymatlarni hisoblashingiz va ularni bir-biri bilan solishtirishingiz kerak. "To'g'ri" likvidlikning mutlaq versiyasi quyidagicha:

A1 > P1, A2 > P2, A3 > P3, A4 < P4.

Hisoblash misoli

Shartli kompaniya Rost MChJ uchun hisoblash misolini olaylik.

QiyosiyRost MChJ balansi.

Balans	2015	2016	2017
BALANSNING FAOL QISMI
1. Aylanma kapital	55000	68700	75600
2. Aylanma kapital	229194	243911	309597
2.1. aksiyalar	35450	38666	42300
2.2. debitorlik qarzi	114500	123455	178907
2.3. pul va moliyaviy investitsiyalar	78900	81230	87900
2.4. boshqa aktivlar	344	560	490
BALANSNING UMUMIY MUMKINI	284194	312611	385197
PASSIV KAPITA
3. Sof qiymat	141794	157357	181297
4. Uzoq muddatli majburiyatlar	14500	18600	21345
5. Joriy majburiyatlar	127900	136654	182555
5.1. kreditlar	4500	4500	5000
5.2. kreditor	123400	132154	177555
BALANSNING UMUMIY MUMKINI	284194	312611	385197

Rost MChJ balansi bo'yicha likvidlik guruhlarini hisoblash

Aktivlar	2015	2016	2017	Majburiyatlar	2015	2016	2017
A1	78900	81230	87900	R1	123400	132154	177555
A2	114500	123455	178907	P2	4500	4500	5000
A3	35794	39226	42790	P3	14500	18600	21345
A4	55000	68700	75600	R4	141794	157357	181297
JAMI	284194	312611	385197	JAMI	284194	312611	385197

Keyin, biz koʻrsatkichlar guruhlarini solishtiramiz.

Rost MChJ aktivlari va majburiyatlarini taqqoslash

Aktiv	Taqqoslash	Passiv	Xulosa
2015
A1	<	R1	uchrashmadi
A2	>	P2	muallif
A3	>	P3	muallif
A4	<	R4	muallif
2016
A1	<	R1	uchrashmadi
A2	>	P2	muallif
A3	>	P3	muallif
A4	<	R4	muallif
2017
A1	<	R1	uchrashmadi
A2	>	P2	muallif
A3	>	P3	muallif
A4	<	R4	muallif

Hisoblangan ma'lumotlar 2016-2017 yillarda "Rost" MChJning barcha holatlarida likvidlik shartlari bajarilmagan degan xulosaga kelishimizga imkon beradi. Kamida bitta shartga rioya qilmaslik kompaniyaning likvidligini salbiy tavsiflaydi. Rost MChJning 2015 yildagi mutlaq likvidligi, 2016-2017 yillardagi likvidligi haqida gapirish mumkin.

Asosiy likvidlik koeffitsientlari

Firmaning likvidligini baholash balans guruhlarini solishtirish bilan cheklanmaydi. Shuningdek, kompaniyaning likvidlik ko'rsatkichlarini hisoblash kerak.

Umumiy likvidlik ko'rsatkichi ham mavjud. Aks holda, korxonaning joriy likvidlik koeffitsienti deyiladi. U joriy (joriy) aktivlarning joriy majburiyatlarga (qisqa muddatli majburiyatlar) nisbati bilan aniqlanadi. Hisoblash formulasi:

Ktl=OA / KO, bu yerda Ktl – joriy likvidlik koeffitsienti, OA – joriy aktivlar miqdori, ming rubl, KO - qisqa muddatli majburiyatlar miqdori, ming rubl.

Bu koeffitsient kompaniyaning o'z qarzlarini aylanma mablag'lar yordamida to'lash imkoniyatini bildiradi. Tabiiyki, o'sish sur'ati ijobiydir. U qanchalik baland bo'lsa, likvidlik shunchalik yuqori bo'ladi.

Standartbu ko'rsatkichning mamlakatimiz sharoiti uchun 2 va undan yuqori. Xorijiy ishlarda u 1,5 dan 2,5 gacha bo'lgan darajada belgilanadi. Agar qiymat 1 dan past bo'lsa, u holda kompaniyaning moliyaviy tavakkalchiligi juda yuqori, kompaniya o'z hisoblarini to'lay olmaydi. Agar ko'rsatkich 3 dan yuqori bo'lsa, kapital tarkibi irratsional deb hisoblanadi.

Tez likvidlik koeffitsienti oraliq yoki shoshilinch deb ham ataladi. Formula:

Kbl=(KDZ+FV + DS)/ TO, bu erda KDZ - qisqa muddatli debitorlik qarzlari, ming rubl, FV - moliyaviy investitsiyalar, ming rubl, DS - naqd pul, ming rubl, TO - joriy majburiyatlar, ming rubl.

Bu mahsulot va tovarlarni sotish bilan bogʻliq muammolar yuzaga kelganda kompaniyaning joriy hisobvaragʻi majburiyatlarini toʻlash qobiliyatini koʻrsatadi.

Standart 1 dan ortiq.

Mutlaq likvidlik koeffitsienti pul mablag'larining joriy majburiyatlarga nisbati sifatida aniqlanadi. Formula:

Kal=(DS + PV) / TO

Bu koeffitsient xorij amaliyotida, asosan, mamlakatimizda juda kam qoʻllaniladi. Qiymat kamida 0, 2.

Korxonaning yuqoridagi likvidlik ko'rsatkichlari "Rost" MChJ misolida hisoblab chiqiladi

Hisoblash misoli

Biz yuqorida keltirilgan balans ma'lumotlaridan foydalanamiz.

Kompaniyaning joriy likvidlik koeffitsientini hisoblash

Indikator	2015	2016	2017
Joriy aktivlar	229194	243911	309597
Joriy majburiyatlar	127900	136654	182555
Koeffitsient	1, 8	1, 8	1, 7

Barcha davrlardagi koeffitsientning qiymati talab qilinadigan 2 standartidan oshmaydi, ya'ni "Rost" MChJ likvid emas va joriy majburiyatlarni aylanma mablag'lar bilan to'lashga qodir emas deb hisoblanishi mumkin.

1,8 dan 1,7 gacha bo'lgan nisbatning salbiy tendentsiyasiga e'tibor qaratish lozim. Raxbariyat firmaning to'lov qobiliyatini mustahkamlash uchun bir qator choralarni ko'rishi kerak.

Tez likvidlik koeffitsientini hisoblash

Indikator	2015	2016	2017
Debitorlik qarzlari	114500	123455	178907
Moliyaviy investitsiyalar	0	0	0
Naqd pul	78900	81230	87900
Joriy majburiyatlar	127900	136654	182555
Koeffitsient	1, 51	1, 50	1, 46

Bu koeffitsient har bir davrdagi standartga mos keladi (1 dan ortiq), ya'ni "Rost" MChJ ham ijobiy likvidlik bilan ajralib turadi. Rost MChJ savdosi bilan bog'liq muammolar yuzaga kelganda, kompaniya o'z majburiyatlarini to'lashi mumkin.

E'tiborni 5,41 dan 2,93 gacha bo'lgan nisbatning salbiy tendentsiyasiga qaratish lozim.firmaning to'lov qobiliyatini mustahkamlash.

Mutlaq likvidlikni hisoblash

Indikator	2015	2016	2017
Naqd pul	78900	81230	87900
Moliyaviy investitsiyalar	0	0	0
Joriy majburiyatlar	127900	136654	182555
Koeffitsient	0, 62	0, 59	0, 48

Har bir davrda koeffitsient standartdan oshib ketadi. "Rost" MChJ ijobiy likvidligi bilan ajralib turadi. 4,69 dan 1 gacha bo'lgan nisbatning salbiy tendentsiyasiga e'tibor qaratish lozim. Rahbariyat firmaning to'lov qobiliyatini mustahkamlash uchun bir qator choralarni ko'rishi kerak.

Xulosa

Likvidlik tushunchasi biznes egalari va investorlar uchun eng muhim ko'rsatkichdir. Egalari ushbu kontseptsiyani korxonaning naqd pullari va majburiyatlarining normal nisbati koeffitsienti, investor esa o'z investitsiyalarini optimallashtirish imkoniyati sifatida ko'radi.